کسانی که عینک می زنند دایم عینک خود را تمیز می کنند وگرنه درست نمی بینند. عینک اگر تیره باشد تیره می بینند. تمیز کردن هم البته با ملایمت و با دستمال لطیف و حریر مانند است. کسی را نمی بینی که عینک خود را با اسکاج یا سیم ظرفشویی پاک کند.

حالا به یک معنا همه ما بر چشمان خود عینک داریم. عینک ما ذهن ماست، یعنی ما با ذهن و ذهنیت های خود عالم و آدم را می بینیم. یعنی پیش زمینه ها بر داوری های ما اثر دارند.

مادرها را ببین از دختر خود هزار ناسزا می شنوند اما به دل نمی گیرند و توجیه هم می کنند، اما از عروس خود کمتر از گل بشنوند گُر می گیرند؛ این به خاطر چیست؟ جز به خاطر تصورات و تخیلات باطل و بی اساسی است که مادرها نسبت به عروس های خود دارند؟ از قبیل این که او می خواهد فرزند مرا و جگر گوشه ی مرا از من بگیرد و یا... یعنی این برخوردها ریشه در خیالات دارد.

خیالات رشته ای بر گردن ما دارند که به هر کجا که بخواهند می کشند. شاید شنیدن این داستان خالی از لطف نباشد:

کسی می گفت: در فرودگاه بودم. از فروشگاه کتابی و از غرفه بیسکویتی خریدم. روی صندلی به انتظار نشستم. از بیسکویتی که کنارم بود یکی برداشتم، اما دیدم پیرمردی هم که در کنار من نشسته است، بدون تعارف و بدون اجازه گرفتن از بیسکویت من بر می دارد. من یکی برداشتم، او هم یکی. خیلی ناراحت شدم اما روی خود نیاوردم. دوباره برداشتم او هم برداشت. نگاهی تند به او کردم اما او لبخند زد. تا این که بیسکویت آخر را دو قسمت کرد قسمتی خود در دهان گذاشت و قسمتی هم برای من گذاشت. با عصبانیت برخاستم و با نگاهی زهرآلود از او فاصله گرفتم. در هواپیما کیفم را باز کردم تا کتاب را بردارم، ولی دیدم بیسکویت من در کیفم است! تازه فهمیدم که من بیسکویت آن پیرمرد بیچاره را می خوردم در حالی که خیال می کردم بیسکویت خودم است و به خاطر این خیال غلط و ناصواب، در ذهن و خیال خود چه ناسزاهایی که نثار او کردم!

بپذیریم که غالباً نزاع و درگیری های ما ریشه در چنین اندیشه ها و خیالات نادرست و ناچیز دارد. توصیه و تأکید دین بر زدودن این گونه خیالات و گمان های باطل و ناچیز است. عنوان سوء ظن که این همه در روایات و آیات به گونه های گوناگون مذموم شمرده می شود به همین دلیل است، یعنی ذهن خود را باید شست.

البته یادمان باشد یکی از ورودی ها و مدخل های عمده ی خیالات، شنیده های ما هستند. از این رو سفارش دین بر این است که نسبت به بدی های دیگران چشم باشید و نسبت به خوبی های ایشان گوش. یعنی اگر کسی خوبی دیگری گفت سراپا گوش باشید و بشنوید ولی نسبت به بدی هایی که از دیگران یاد می شود سراپا چشم باشید. بگویید من باید ببینم و تا نبینم نمی پذیرم.